Een directe vergelijking tussen kleuren op water- en op alcoholbasis
Het tekenen van portretten en gezichten is een populaire vakdiscipline. Aanvankelijk is de grote vraag echter: welke kleuren en welke inkt heb ik nodig? Brush Pens op waterbasis of toch liever markers op alcoholbasis? Wat is het verschil tussen de twee?
Ludmila Blum van de Bunte Galerie in Duitsland heeft twee formidabele Portrait Color Sets voor je samengesteld. In de volgende tekst licht ze toe wat de verschillen zijn tussen de twee sets en hoe je stap-voor-stap je eigen portret maakt.
Wanneer je al goed weet hoe je kunt werken met pennen op water- en op alcoholbasis, dan ga je hier meteen naar de stapsgewijze instructies:
Het verschil tussen markers op waterbasis en op alcoholbasis
Op het eerste gezicht hebben de Tombow ABT Dual Brush Pens en de Tombow ABT PRO-markers één ding gemeen: ze hebben allebei twee punten. Beide beschikken over een flexibele penseelpunt waarmee zowel details alsook grotere oppervlakken ingekleurd kunnen worden.
De Tombow ABT Dual Brush Pen op waterbasis, die je herkent aan de zwarte barrel, heeft een tweede, fijne punt voor details en gelijkmatige lijnen. De Tombow ABT PRO op alcoholbasis met lichtgrijze barrel heeft daarentegen een schuine punt om grote oppervlakken mee in te kleuren. Wij werken in deze tutorial uitsluitend met de flexibele penseelpunt van de betreffende marker. Het tweede, en voor ons essentiële verschil, is de vloeistof waarmee de pennen gevuld zijn. De Tombow ABT Dual Brush Pen op waterbasis kan namelijk met water werken, ook nadat de kleur op het papier is aangebracht.
Hier kun je meteen de proef op de som nemen: neem gewoon een vel aquarelpapier en teken op een klein stukje met een kleur naar keuze. Vervolgens neem je een penseel met waterreservoir of een gewone penseel met een beetje water en werk je een deel van het oppervlak naar buiten uit. Let goed op hoe de pigmenten zacht worden en zich over het papier laten verdelen. Om twee verschillende kleuren met elkaar te vermengen, kun je ze eerst op het papier aanbrengen en daarna ook met de penseel met waterreservoir door elkaar mengen. Op die manier kun je de kleuren mooi door elkaar laten lopen en vermengen.
De Brush Pen stroomt gelijkmatig, waardoor altijd een bepaald aantal pigmenten op het papier wordt aangebracht. Wanneer je herhaaldelijk een bepaald oppervlak inkleurt, dan komen er steeds meer pigmenten bij elkaar op het papier, zodat de kleur dichter en het oppervlak daardoor donkerder wordt. Hiervan kun je profiteren, om met dezelfde kleur lichtere en donkere vlakken te creëren. Mochten daarbij strepen ontstaan, dan kun je die weer met water en je penseel wegwerken om op die manier eventuele oneffenheden te corrigeren.
De Tombow ABT PRO-marker reageert daarentegen niet op water. In plaats van kleurovergangen en -verlopen te creëren met een extra hulpmiddel, gebruik je de marker rechtstreeks op het papier. Je krijgt een gelijkmatig oppervlak door er eventueel herhaaldelijk overheen te gaan met de pen. Een kleurverloop ontstaat doordat je twee kleuren direct over elkaar heen tekent – dat moet je dan wel eerst even van tevoren uitproberen op je markerpapier. Wanneer je een kleur lichter wilt maken of voor een overgang naar het witte papier wilt zorgen, kun je daarvoor een lichtere kleur of de kleurloze blender gebruiken.
Tekenen en inkleuren van je eigen portret
Afhankelijk van de vraag of jij je portret wilt inkleuren met pennen die in water oplosbaar of op alcoholbasis zijn, heb je de Portrait Set met de Tombow ABT Dual Brush Pens nodig, evenals een penseel met waterreservoir, dan wel de Portrait Set met de ABT PRO-markers.
- Portrait Set Tombow ABT (in water oplosbaar):
- ABT-020
- ABT-772
- ABT-800
- ABT-850
- ABT-879
- ABT-910
- ABT-942
- ABT-947
- ABT-969
- ABT-977
- ABT-990
- ABT-N15
- Portrait Set Tombow ABT PRO (op alcoholbasis):
- ABTP-772
- ABTP-839
- ABTP-850
- ABTP-852
- ABTP-879
- ABTP-907
- ABTP-910
- ABTP-942
- ABTP-969
- ABTP-977
- ABTP-992
- ABTP-N15
Om te zorgen dat je meteen aan de slag kunt gaan met het inkleuren van het portret en je niet eerst zelf een gezicht hoeft te schetsen, heb ik alvast een sjabloon voor je voorbereid.
Je kunt het meteen op je eigen papier afdrukken of met potlood op papier overtrekken. Voor het tekenen met de Brush Pens op waterbasis neem je het best aquarelpapier als van Tombow aquarelpapier. Het is mooi glad en ook bestand tegen het vermengen met water.
Voor de markers op alcoholbasis is het Tombow tekenblok Bristol bij uitstek geschikt.
TIPP: Aan het einde van de tutorial hebben we nog meer sjablonen voor je ter beschikking!
Eerst heb je een geschetst portret nodig ter oriëntatie bij het tekenen. .
Hiervoor kun je het best het sjabloon downloaden en op geschikt papier uitprinten. Je kunt het ook met behulp van een LightPad of bij goed licht tegen het raam overtrekken.
TIP: Wanneer je de schets zelf tekent of overtrekt, let er dan op niet te hard met je potlood te drukken, of zoveel grafiet weg te gummen dat er niet meer teveel zwart op het papier is aangebracht, maar nog wel genoeg om de schets goed te kunnen herkennen. Teveel sporen van potlood op het papier kunnen storend werken op het eindresultaat. Bij gebruik van water of de vochtige inkt van je marker zouden er zelfs vegen door kunnen ontstaan. Je kunt de schets natuurlijk ook maken met een kleurpotlood op oliebasis, bijv. in een kleur bruin. Kleurpotlood reageert minder op de volgende gebruikte middelen en zijn onopvallende van kleur dan het potlood.
Stap 1 Inkleuren van de huid en schaduwen
We beginnen bij het portret met het inkleuren van de huid. In principe zijn twee kleuren daarvoor genoeg: een basiskleur en een iets donkerder kleur voor de schaduw. Als optie kun je kiezen voor zachtroze, bijvoorbeeld op de wangen en de neus. Je kunt jouw eigen kleuren samenstellen. Hiervoor teken je de gewenste kleuren naast elkaar op een stuk aquarelpapier om te controleren of ze goed bij elkaar passen. Ik werk nog met een derde kleur, voor de echt zware schaduw. In dit voorbeeld benut ik de volgende combinatie: nr. 910 voor de lichte vlakken, nr. 992 voor zones met een zachte schaduw, nr. 969 voor echt sterke schaduw, bijv. onder de kin en voor de neusgaten. Hier teken je eerst de schaduwen zoals in het voorbeeld te zien is. Het licht komt bij dit portret van boven, zodat de schaduw onder de kin heel intensief moet zijn.
Stap 2 Basiskleur
Rekening houdend met de lichtinval kun je nu de basiskleur voor de huid aanbrengen. Laat bereiken waarop het meeste licht valt hierbij royaal leeg. Je kunt je hierbij richten op mijn voorbeeld. Zoals je ziet, heb ik evenmin absoluut gelijkmatig verdeelde kleuren. Dat doet er ook helemaal niet toe – probeer niet om dat te compenseren met de Brush Pen. We houden ons hiermee bezig in de volgende stap.
Stap 3 Huid uitschilderen
We concentreren ons verder op het gezicht en beginnen in deze stap met het uitschilderen van de huidkleuren. Neem hiervoor je penseel met waterreservoir of een gewone penseel (ik gebruik hier een ronde penseel, maat 6) en maak hem vochtig met een beetje water. Wrijf eerst de lichte overgangen naar het wit uit. Zo verhinder je dat de pigmenten van de donkere marker vast komen te zitten aan je penseel en de overgangen daardoor ongewild donker maken.
Nadat je de lichte overgangen hebt gemaakt, kun je je nu bezig houden met de donkere bereiken om de schaduwen zacht uit te laten lopen. Onder de kin en bij de neusgaten kun je echter gerust een duidelijke contour laten staan. Wanneer je vaststelt dat er op sommige plaatsen te weinig pigment is, bijv. in bereiken die je een beetje meer schaduw wilt geven, dan doe je gewoon nog een beetje van de betreffende kleur op het papier. Maar let er daarbij wel op, geen oppervlakken te tekenen die te nat zijn. In dat geval zou de pen op zulke punten namelijk geen kleur aanbrengen, maar water opzuigen. Je hoeft niet bang te zijn dat je jouw pen beschadigt, maar het kan zijn dat je je dan afvraagt waarom de pen kennelijk niet meer wil inkleuren.
Stap 4: Ogen, lippen en haar
Op dezelfde manier ga je vervolgens aan de slag bij ogen, lippen en haar. Begin met het aanbrengen van kleuren in de donkere bereiken en werk dan naar de lichtere punten toe. Kleur dan alles een beetje uit met je penseel met waterreservoir, eerst van licht naar donker. Met een fijnere penseel kun je de afzonderlijke haartjes van donker naar licht trekken, wanneer je met iets meer oog voor detail wilt werken. In het verdere verloop werk ik met de volgende tinten: nr. 947 voor het haar en de ogen, nr. 879 voor de donkerste bereiken, nr. 761 en 772 voor de lippen.
Stap 5: Optioneel
Wanneer je wilt, kun je nu nog details toevoegen met andere materialen. Je kunt met een witte gelpen highlights aanbrengen, bijv. door reflecties in de ogen of fijne haartjes te tekenen. Met een donkere fineliner kun je oogwimpers met veel volume tevoorschijn toveren, en potloden zijn fantastisch geschikt om haar en wenkbrauwen verder uit te werken of voor een sterker schaduweffect te zorgen.
TIP: Wanneer je details liever uitwerkt met een fijne penseel, wrijf dan eerst met de Brush Pen over een glad oppervlak, bijv. je palet, een bordje of een stukje folie. Nu kun je de kleur opnemen met een iets vochtige, fijne penseel en bijv. fijne haartjes schilderen. Zo heb ik bij mijn werkstuk de wenkbrauwen gemaakt.
Ik heb met bij dit portret uitsluitend beperkt tot het gebruik van Brush Pens, penselen en water – en zo ziet mijn afgeronde portret er met de Tombow ABT Dual Brush Pens op waterbasis uit:
Om de markers of het resultaat direct met elkaar te kunnen vergelijken, heb ik voor het tweede portret hetzelfde sjabloon gebruikt. Je kunt ze op marker- of Bristolpapier afdrukken of met potlood, dan wel kleurpotlood overtrekken op papier. Net als bij de markers op waterbasis moet de schets zonder druk getekend zijn. Te donkere lijnen kun je voor het uitwerken voorzichtig weg gummen.
Stap 1: Inkleuren van de huid en schaduwen
Precies als bij de markers op waterbasis begin ik bij dit portret ook met de donkere vlakken in het gezicht. Ik gebruik daarbij de volgende kleuren:
- nr. 910 voor de lichte vlakken
- nr. 942 voor zones met een zachte schaduw
- nr. 992 voor sterke schaduw, bijv. onder de kin
Hierbij teken ik eerst de donkerste punten, bijv. onder de kin. Hier ga ik met opzet overheen met de tweede kleur, zodat automatisch een zachte overgang ontstaat. Hoe vaker je met de tweede kleur over de rand van de eerste tekent, des te zachter wordt de overgang tussen de twee kleuren.
Stap 2: Huidkleur
In de volgende stap gaat het voornamelijk om het aanbrengen van de huidkleur. Met de lichte huidkleur wordt ook over de donkere punten (ten minste gedeeltelijk) heen getekend om te zorgen voor zachte overgangen. Met kleine, cirkelvormige bewegingen wordt de kleur bijzonder gelijkmatig aangebracht. Lichte punten blijven wit. Als optie kun je hier ook kiezen voor zachtroze om de wangen en neus een gezonde blos te geven.
Tip: Om de uitstraling nog natuurlijker te maken, kun je de punt van de lichtere pen een paar maal over de punt van de donkere wrijven. Zo neem je de donkere kleur op en kun je een grotere en heel zachte overgang van donker naar licht creëren. Hoe langer je met de lichtere pen tekent zonder opnieuw donkere kleur van de andere pen op te nemen, des te lichter wordt de afgegeven tint. Dit betekent dat je na de “kus van de pennen” aan de donkere kant moet beginnen en naar de lichtere vlakken toe werkt. Zo heb ik het bijvoorbeeld gedaan bij de onderkaak van de hier afgebeelde vrouw.
Stap 3: Ogen, lippen en haar
Nadat je de mond, ogen en wenkbrauwen op dezelfde manier hebt ingekleurd, kun je je wijden aan het haar. Ook hier begin ik bij de donkere bereiken en laat de plaatsen vrij die de glans van het haar en de lichtinval moeten reflecteren. De volgende kleuren heb ik bij mijn brunette toegepast:
- 979 en 879 voor haar en ogen
- 062 als highlight voor het haar
- 910 en 772 voor de mond
Stap 4: Extra details
Nadat je het haar streng voor streng hebt uitgewerkt (ik heb hiervoor een tint geel gebruikt voor de lichtere bereiken), kun je jouw portret als afgesloten beschouwen. Ook ik ben op dit punt opgehouden met het werk en heb afgezien van het gebruik van verdere materialen.
Maar wanneer je wilt, kun je nog verdere details toevoegen. Of je dit nu doet met een fineliner, een kleurpotlood of een gelroller: op de gladde structuur van het markerpapier kun je een mooi Mixed Media Werk tevoorschijn toveren, want het papier is ook na bewerking met markers op alcoholbasis nog in staat iets anders op te nemen.
Zo kun je met kleurpotlood of fineliner dunne haartjes, wimpers of wenkbrauwen toevoegen, of de strengen van het haar nog gedetailleerder uitwerken. Ook extra schaduw kun je op die manier toevoegen – om je portret nog realistischer te maken. Met een witte gelroller of dekkend wit kun je highlights toevoegen aan de ogen en mond, mocht je deze punten bij het inkleuren nog niet wit gelaten hebben. Ik hoop dat je plezier hebt beleefd aan deze tutorial en nog veel portretten tekent met de fantastische markers van Tombow.
B U N T E G A L E R I E
- Ludmila Blum
Ludmila is er dol op, creatief te zijn met opschriften, tekeningen of schilderijen. In haar schuilt een kleine docent. Daarom deelt ze haar kennis en ervaring graag met anderen. Of dat nu in video-tutorials is, in boeken of gewoon op haar website. Een dag zonder kunst is voor haar een verloren dag. Ze houdt gewoon van het gevoel iets gecreëerd te hebben dat haar bevalt!